Bramen, pracht of plaag

Bramen staan de laatste tijd in de belangstelling. Maar dan vooral dat ze overal verwijderd moeten worden. Want het zijn profiteurs. Ze verdringen andere planten. Het komt door de stikstofdepositie.

Zelfs natuurbeschermers hebben het over de “verbraming” van de natuur.

Daar zit een kern van waarheid in, maar het ligt veel genuanceerder. In een artikel in Gorteria uit 2014 worden al 190 verschillende soorten genoemd. Andere bronnen hebben het over 200 soorten en een krant (NRC) over 220 soorten en weer ergens anders hoorde ik 250 soorten.

Nu is er een fantastische site over de braam waar de allerlaatste inzichten en ook determinatiemogelijkheden en verspreiding van de soorten op beschreven staan. Daar ga ik het hier niet over hebben dus.
Maar lees ook dit stuk even over het proefschrift van Rense Haveman op Nature Today.

Wat ik hier schrijf zuig ik dus niet uit mijn duim maar is diepgaand onderzocht en nog steeds in onderzoek.

In het kort:
Verbraming is een mening, geen feit. Ze worden nauwelijks beinvloed door vermesting maar wel door verandering van de bodem en het landgebruik. En dan vooral in de zin van dat ze verdwijnen. Niet dat ze andere planten verdringen, dat ze explosief voorkomen op kapvlaktes en heides, dat ze de biodiversiteit bedreigen. Ze zijn er al miljoenen jaren, zijn de bosvormers van onze streken en ja, er zijn er die erg hard groeien kunnen, maar dat is meer een kwestie van licht en tijdelijke verandering van de bodem daardoor dan dat je dat kunt toeschrijven aan de stikstofdepositie. Er zijn er juist die daardoor verdwijnen.

Waarom dan die hetze tegen de braam? Vooral mensen, instanties, politici, beroepsgroepen of wat of wie dan ook die de aandacht willen afleiden van wat er werkelijk speelt in Nederland, het verdwijnen van min of meer ongestoorde bodems, zoeken zondebokken. En wat is makkelijker om te wijzen naar een algemene en als “lastig”ervaren plant zoals de braam, maar ook de brandnetel en fluitenkruid aan te wijzen als zondebokken en “aanwijzingen” dat de stikstofdepositie toch vooral naar beneden moet.

Niet dat dat niet zou moeten, zeker wel, maar het leidt de aandacht mooi af van de echte veroorzakers van ons mest en stikstofprobleem. Het vervelende is dat er dus wel een probleem is, maar dat een plantenfamilie er de dupe van wordt terwijl die juist zo belangrijk is voor onze biodiversiteit.
En de veroorzakers van onze vermesting en nitrificering moeten zich ook niet rijk rekenen met “zie je wel, die bramen zijn onze schuld helemaal niet” Dat klopt wel voor het grootste deel, maar is nog geen reden om onze bodems naar de galemiezen te helpen met ons mestoverschot en stikstofuitstoot van alle andere bronnen.

Wat ik wil bereiken is dat mensen niet meer als “dolle stieren” bramen uit onze bossen en natuurgebieden gaan meppen anders dan dat je best wel eens wat kunt opruimen als ze erg in de weg zitten, maar probeer er dan achter te komen welke soort het is en hou de bijzondere soorten juist in de gaten dat ze niet verdwijnen. Bovenstaande links geven veel informatie over die soorten. Ga op “bramenexcursie” Leer elkaar de verschillen. Geniet van ze.

PDF brochure: Bramenland in Nederland PDF naamlijst uit Gorteria

Kijk hier ook eens op de wikipedia pagina, die nog wat verder gaat dan alleen ons land, naar de soorten nachtvlinders waar de rupsen van bramen afhankelijk zijn en de bladmineerders die specifiek in bramenblad leven. En dan hebben we het nog niet eens over de insecten die in de vruchten leven, of die wilde bijen die hun nest maken in dode braamstengels die rechtop staan, of de gallen die er op te vinden zijn en dan natuurlijk de meer generieke soorten die op de nectar en het stuifmeel afkomen, honderden soorten insecten! en de dieren die de vruchten eten. tientallen vogelsoorten, muizen soorten, eekhoorns, vossen , marterachtigen, grote grazers, die trouwens ook het blad en de takken eten, ondanks de stekels. Ze mijden ze als ze kunnen, maar als er niets anders meer is… en dat is juist zo belangrijk voor bosvorming. Omdat grote grazers gemakzucht zijn lopen ze om de enorme stekelbossen heen en daardoor kunnen bomen en struiken juist opkomen en doorgroeien zonder afgeknaagd te worden.

Maar geiten bijvoorbeeld hebben totaal geen moeite met bramen. Daarom liepen (en lopen) geiten ook vaak mee met schaapskuddes die de hei mee helpen open te houden voor de schapen. Een cultuurmaatregel, jawel, maar wel heel oud en kenmerkend voor ons land.

Hier zie je hoe weinig belemmerend bramen zijn. Ze zorgen er wel voor dat de reeën die hier veel zitten, niet bij de knoppen en jonge bast kunnen komen.