Een aantal van mijn landschapsfoto’s, waaronder staande en liggende panorama’s en bloemen, stadsgezichten, vogels en nog veel meer zijn te vinden in mijn winkel op Werk aan de Muur Ook schilderijen van Marlies Huijzer en een selectie van titelpagina’s van Jugendstil- en Art-Deco tijdschriften.

Al aardig wat foto’s hangen groot of minder groot, als fotobehang of achtergronddecoratie bij mensen in huis, in kantoren, wachtkamers of bezoekerscentrum. Kijk eens rond en misschien vind je iets voor jezelf of om cadeau te doen.

Lees hier mijn fotografen interview op de site van Werk aan de Muur.

De eikenprocessievlinders en hun rupsen zijn er al erg lang, maar ze hebben het goed naar de zin bij ons, omdat veel wegbeheerders in plaats van populieren eiken als wegbeplanting zijn gaan toepassen zo’n 50 jaar geleden. In andere landen doet men er meestal niet zo moeilijk over maar in ons dichtbevolkte land is het vaak knap lastig

Wat kun je er tegen doen? …Weinig.
Het is de natuur en wat je ook doet, als de natuur het naar de zin heeft blijft ze komen. Maar “de natuur” is nooit alleen. Het is eten en gegeten worden. De eikenprocessierupsen eten eikenblad. En er zijn legioenen dieren en schimmels die rupsen eten, of de volwassen insecten, de vlinders.

In een min of meer evenwichtig systeem houden die opvreters elkaar wel in de gaten en komen er geen excessen voor zoals een enorm aantal van één soort waardoor het gevretene van die soort er last van krijgt.

Tekort aan opvreters

Dat is nu echter in onze situatie wel aan de hand. De opvreters van deze rupsen en vlinders zijn er niet (meer) of in ieder geval veel te weinig, dus de vlinder profiteert, kan zich goed vestigen en als vanzelf komen de opvreters ook weer op krachten en gaat het in evenwicht komen. ….Alleen door toedoen van de mens zijn de opvreters nu nauwelijks nog in staat om dat te volbrengen dus moeten en kunnen we ze helpen.

Help de opvreters!

Opvreters zijn vooral roofinsecten, bacteriën, schimmels en nematoden. Roofinsecten zijn er in soorten en maten, maar ze moeten vooral ook als volwassen insect te eten hebben. Nectar en stuifmeel van bloemen. Wilde bloemen en wilde bomen. Dan kunnen ze eitjes leggen in de rupsen of de nesten en kunnen de larven de rupsen “in toom” houden.

Vogels zijn ook opvreters. Die eten de rupsen en de vlinders. Maar die hebben ook eten nodig als er geen rupsen en vlinders van de eikenprocessievlinder zijn. Die hebben ook andere insecten nodig en vaak ook zaden. Die vinden ze in/op/aan/onder … wilde bloemen en wilde bomen.

Vleermuizen eten vooral de vlinders. En ook voor hen geldt dat ze als de eiknprocessievlinders er niet meer zijn, ze andere insecten nodig hebben, geen zaden… het zijn geen vegetariërs. En dus: wilde bloemen en wilde bomen.

Schimmels, bacteriën en nematoden vind je meestal in de grond of in de nesten en zijn eigenlijk wat te specialistisch voor dit stukje over de eikenprocessievlinders en hun rupsen. Nematoden worden wel gespoten in de nesten van de rupsen, maar een nadeel is dat andere rupsen ook aangevallen worden .

Helpen met wilde planten!

Het is wel duidelijk. Alle opvreters help je het best met wilde planten en wilde bomen. Waarom dat “wild” er steeds bij? Omdat alleen op wilde planten heel veel insecten afkomen. Ook plantensoorten die elders in Europa groeien en daar wild zijn helpen, want die zijn vaak nauw verwant en daardoor herkenbaar voor insecten. Door-gecultiveerde soorten met dubbele bloemen, rare kleuren of uit andere delen van de wereld zijn vrijwel zinloos, omdat ze gewoon niet herkend worden als bron, anders dan bij toeval. En zeker niet als waardplant, als voedel voor de larven en rupsen.
Ook tuinplanten uit het tuincentrum kunnen heel vervelend zijn voor insecten omdat er soms bestrijdingsmiddelen ingebouwd zijn, en er in ieder geval overheen gespoten worden, zodat ze al dan niet tijdelijk bijzonder giftig zijn voor wilde insecten.

Welke soorten planten helpen?

Feitelijk zijn alle wilde planten goed, maar wil je veel betekenen voor de insecten en vogels in de broedtijd laat dan minimaal alle paardenbloemen bloeien. Hoe makkelijk kan het zijn… Daar komen zoveel insecten op af dat vogels veel jongen kunnen grootbrengen en dus ook veel andere prooien nodig hebben…zoals rupsen…
Maar er zijn meer mooie wilde planten. Maai een stuk van je gras niet, haal een paar tegels langs de gevel weg en zie wat er komt, bouw stapelmuurtjes met overbodige stoeptegels… het komt vanzelf en je zult je verbazen hoeveel leven er mee komt.

Planten en bomen

Je kunt ook de natuur in de tuin een handje helpen.
Mooie wilde tuinplanten zijn bijvoorbeeld wilde marjolein, ja ook te eten!, wilde margriet, ja ook als snijbloem!, gevlekte dovenetel, bloeit hele jaar door, ruige leeuwentand, een bescheiden “paardenbloem” die na de echte paardenbloemen gaan bloeien, salie, tijm, rozemarijn.. de wilde en de gecultiveerde soorten, koekoeksbloemen, wilde anjers, pinksterbloem, judaspenning, damastbloem, die twee laatste uit midden Europa maar overal tuinplant, de ooievaarsbekken (Geranium), ook de Midden-Europese ‘tuin”varianten en nog veel meer.

Bomen en struiken zijn als je er plek voor hebt ook heel belangrijk. Sporkehout, lijsterbes, vliersoorten, zwarte-, rode- en kruisbes… ja allemaal wild voor Nederland. Ook fruitbomen hebben wilde of min of meer wilde voorouders in ons land. Rozen en dan de enkelbloemige. meidoorn, liguster, kamperfoelie, clematis en klimop.
Eiken zou ik in dit geval niet aanraden, maar haagbeuk, els, berk en linde zijn erg aantrekkelijk voor insecten en vogels.

Nestkasten

Zorg ook voor nestgelegenheid en verblijfplaats. Vleermuizen maken gebruik van spleten in muren, onder daken, schuurtjes, in drinkwaterputten en garages en in holle bomen. Vogels broeden in dichte struiken, klimop en andere klimplanten, bijvoorbeeld roodborst, winterkoning, heggenmus en merel en soms in holtes net als vleermuizen. Voor een aantal vogels kun je nestkasten maken. Zoals mezen, mussen, roodstaarten en vliegenvangers.
Vleermuisnestkasten hebben vaak wat minder resultaat, maar als je ze niet ophangt, dan worden ze in ieder geval niet gebruikt.

Wat kan de gemeente of een wegbeheerder of een grondbezitter doen.

Minder maaien. Zo makkelijk is het. Ze hoeven niets in te zaaien, maar gewoon weer ouderwets maaien, twee keer per jaar, niet ieder jaar alles, maar stroken laten staan, het maaisel afvoeren ook wel hooien genoemd en vooral niet te lang wachten daarmee, hooguit een week.
De insecten zijn er dan uit, en de voedingsstoffen nog niet terug in de grond. Doe je de afvoer niet of te laat dan komt er alleen maar meer voedsel in de grond en gaan de planten alleen maar harder groeien.. en dan niet de bloemen maar vooral grassen waar veel minder insecten wat aan hebben.

Minder maaien en afvoeren is in de meeste gevallen nog goedkoper ook dan veel maaien en steeds meer en vaker moeten maaien. Daar zijn voorbeeldberekeningen van en door onafhankelijke adviseurs ook ter plekken te maken.
Laat dat liever niet een regulier maaibedrijf doen… vaak, niet altijd, zijn die op zoek naar zo veel mogelijk makkelijke omzet. Vraag een second opinion.

Zaaien en bollen planten?

Zaaien zou kunnen met streekeigen wilde planten voor grote oppervlakken. Of doorzaaien van langdurig dood gemaaide bermen en weilanden. Liefst met soorten die in de directe omgeving voorkomen. Geen goedkope mengsels met fancy namen, ook wel pretmengsels genoemd. Staat kleurig maar door de exoten en dubbele bloemen bijna altijd van nul en generlei waarde. Onder aan dit artikel de enige echte zadenleveranciers voor wilde planten in Nederland.
Bollen planten? Hoeveel bolgewassen zijn wild voor onze streken of regio? Een aantal. Wilde hyacint is bijna inheems, wilde narcis ook bijna, sneeuwklokjes zitten aan de rand, bostulp is ook middeneuropees, bonte krokus uit de bergen. Gewone vogelmelk is echt inheems.
De meeste bollen worden helaas geplant in dit kader van dat het een verdienmodel is voor de bollensector. Niet omdat er wilde insecten op af komen laat staan roofinsecten. Hooguit hebben wat vogels er wat aan, maar de meeste bollen bloeien niet in de broedtijd van vogels of de vliegtijd van roofinsecten. Bijen en hommels, die wel wat hebben aan voorjaarsbollen, hebben helemaal niets van doen met vlinders en dus de processierupsen. En worden ook nauwelijks gegeten door vogels.

Nuttige adressen

wildetuinplanten.com Een site waar ik heel veel wilde tuinplanten op beschrijf, wordt steeds aangevuld.

Biodivers zaden. Vooral voor grote projecten. Zaad wordt met vergunning gewonnen in specifieke natuurgebieden of op verzoek vlakbij de uitzaailocatie.
De Bolderik zaden. Zadenkwekerij en leverancier van soorten en mengsels. Veel expertise aanwezig en ook advies voor zaai van specifieke mengsels
De Cruydt-Hoeck wilde zaden en planten. net als De Bolderik ook met advies voor projecten en ook leverancier van wilde planten

Voorbeelden van ecologisch beheer van “Heel Drenthe zoemt” met nuttige links
Nestkasten zelf maken. Vogelbescherming met nuttige links.
AltijdWerkPlaats maakt superdegelijke nestkasten die lang mee gaan, ook voor gemeentes en grotere aantallen.
Vivara nestkasten. Levert veel soorten nestkasten, ook voor vleermuizen. Ook voor grotere projecten.

WildeWeelde leden, ecologische hoveniers, plantenkwekers, ontwerpers, adviseurs en de enige verantwoorde zaadleveranciers van wilde planten in Nederland! Ook voor advies over berm- en graslandbeheer
Ton Stokwielder is bezig een kast te ontwikkelen om nesten door natuurlijke vijanden die leven in eikenprocessierupsennesten te laten bestrijden. Doe moeite waard om te volgen.

Op dit moment (april 2019 en nog steeds maart 2020) heerst er een soort volkswoede tegen beheerders van bossen. Ze zouden Nederland “ontbossen”.
Door het verkeerd vertalen van onderzoeksresultaten over het bosareaal in in ons land door de WUR in Wageningen, gaan bezorgde mensen en onzorgvuldige journalisten los op “de natuurbeschermers”. Vooral Staatsbosbeheer moet het ontgelden. En nu ook Natuurmonumenten, De Landschappen en het GNR (februari 2020)

Maar nu gaat het een eng kantje krijgen. “Ecologen” krijgen nu de schuld vooral in columns. Dat is raar. Want ecologen hebben de zelfde opleiding en kennis en kunde als de WUR onderzoekers. Maar ook zijn er “ecologen” die rustig mee roepen dat we onze bossen in rap tempo definitief aan het kappen en zijn…
Waar gaat het mis?

Geschiedenis.

Bos in Nederland is een natuurlijk verschijnsel van na de laatste ijstijd. Het werd steeds warmer en het bos werd steeds diverser. Er leefden dieren en mensen. Er waren overstromingen van rivieren en de zee, er groeiden enorme veenpakketten en die spoelden weer weg of werden bedekt met klei. Meren en binnenzeeën ontstonden en verdwenen. Kortom een zeer dynamisch landschap waar ook dieren en mensen invloed op hadden.
Het was dan ook niet een uitgestrekt bos, maar meer een bosweide systeem met, jawel, heidevelden op de venen, open stroken langs de rivieren, kortom, een rijk systeem met steeds weer grote en kleine rampen, waar je ook bijvoorbeeld stormen, bos- en veenbranden en overpopulatie van dieren kunt rekenen.

De mens is een succesvolle soort die steeds meer plek opeiste en zo een steeds grotere invloed kreeg op het landschap. Te veel om hier te beschrijven, maar hout was een belangrijke factor en later ook het veen. Als bouwstof en als brandstof. Toen in de middeleeuwen de steden ontstonden was daar veel hout voor nodig. Toen we gingen varen was daar veel hout voor nodig. Toen we stoommachines bedachten was daar veel brandstof voor nodig.

Zo rond 1850 was er nog maar 3% bos in Nederland. Het bos was weg. En de bevolking groeide explosief, vanwege steeds betere gezondheidszorg bijvoorbeeld. En we konden geld verdienen met industrie en landbouw. Snel geld. Er was veel nodig. Maar ook hout. En dat was er niet meer. De landbezitters hadden het na verschillende economische inzinkingen niet breed en zochten snelle verdiensten van hun grond. Bosteelt is geen snelle geldverdiener als je dat niet langdurig goed opgezet hebt. Over de eeuwen heen. Dat was niet in ons land het geval. Een bos gaat pas wat opbrengen na zo’n 40 jaar en na 100-150 jaar pas echt goed. Dat ligt niet in de aard van de mens in die tijd en nu nog steeds niet.

Van bosaanplant kwam dus niets terecht en alles werd uit het buitenland gehaald. De overheid kon de boeren niet overhalen hout te gaan telen. Er werden wel steeds meer “woeste gronden”, leeggeroofde natuurgebieden, ontgonnen voor de landbouw. Het volk moest gevoed en er was snel geld te verdienen. Niets mis mee natuurlijk.
Toen ging de overheid van arren moede maar zelf hout telen. Bossen aanplanten. Staatsbosbeheer in 1899. Die moest ook waarschuwingen uitgeven want men zag die staakjes als prima brandhout.

In 1905 ontstond Natuurmonumenten om de laatste bossen en natuurgebieden nog te beschermen tegen kaalkap en ontginning. Later ging Staatsbosbeheer zich ook op deze natuurbescherming richten. Later ook de provinciale landschappen en stichtingen zoals het Goois Natuurreservaat, investeerders, gemeentes en enkele gebieden die in handen kwamen van industriëlen of in bezit bleven bij oude adelijke families. En nog steeds bestaan.

Bosuitbreiding

Het bosareaal breidde met deze landeigenaren uit tot meer dan 10% in onze tijd.
Huh? het bos gaat toch achteruit?
Niet dus.
Ja, je hebt altijd perioden dat bos, of wat daar voor door gaat, groeit, of afneemt. Een enorme afname waren de wereldoorlogen vanwege handelsbeperkingen en noodruft werden in ons land heel veel bossen gekapt omdat het niet meer ingevoerd kon worden en de gevolgen van de winter van 1944 op west Nederland zijn bekend. De bossen zijn ook weer massaal aangeplant. Kijk je dus vanaf 1945 tot 1955 dan zie je een enorme toename van bosareaal… Van 1940 tot 1945 van een enorme afname…

Wat is er nu aan de hand in Nederland. In 2019 en 2020.

Er “verdwijnt” bos.

Dat is niet waar! Er wordt weer bosonderhoud gepleegd. Echte hardliners in de boswereld vinden dat verschrikkelijk. Een natuurlijk bos-systeem is heilig. Die mening mag je hebben, maar vergeet niet dat een bos daar zo’n 500 jaar over doet om dat te bereiken. En dan met minimale invloed van de mens uiteraard. Dat gaat nooit lukken, zie de geschiedenis.
Er worden tijdelijke bossen gekapt door boeren. Die mochten een tijd geleden bossen planten op landbouwgrond maar moesten dat weer kappen om het de bestemming landbouw te laten blijven. Dat gebeurt de laatste jaren massaal. Dat zijn de populieren- en essenbossen bijvoorbeeld.
Er is veel natuur ontstaan langs de rivieren. Om water vast te houden. Maar o jee, bomen houden de doorstroming tegen, dus veel van de spontane ooibossen moeten weer weg en dus is Rijkswaterstaat aan het kappen.
Boeren moeten mest kwijt. Bosjes, houtwallen, bomenlanen, solitaire bomen moeten weg want rond bomen mag geen mest gegeven worden.
Op veel plekken zijn bossen geplant om te ontwateren en stuifzand vast te leggen. Kort levende bossen van exotische naaldhoutsoorten die, jawel, snel geld opbrengen. Maar de inzichten zijn veranderd en deze bossen worden geruimd om de oorspronkelijk natuur weer kansen te geven. In de duinen en op de waddeneilanden bijvoorbeeld. Weer nat en rijk komt er voor terug.
De laatste restanten van onze venen groeien door verdroging dicht met bos, het open half natuurlijke heidelandschap van droge gronden verdwijnt in een beginnend bos met tot gevolg een enorme afname van biodiversiteit op de korte termijn. Over 500 jaar is het wel weer een rijk systeem maar anders. Intussen zijn we heel veel planten en ernstig bedreigde dieren definitief kwijt. Totdat we het weer openmaken, gaan gebruiken, een menselijke “ramp” creëren. Of anders gezegd, gewoon ons leefding doen.

Dat naar aanleiding van een WUR rapport nu geconstateerd wordt dat er bosareaal verdwijnt is een keuze van statistiekdata. Zo kun je alles “bewijzen”ook al zijn die bewijzen gebaseerd op een interpretatie van oude en zeer oude kaarten en niet ondersteund door door veldwaarnemingen bij twijfelgebieden. Ze geven zelf al aan dat andere onderzoekers tot andere conclusies kunnen komen… Het meest frappante lees je in de tekst. Wanneer je uitgaat van het geschatte bosareaal in 1990 (362.000 ha) en dan kijkt naar 2017 (365.000 ha) dan is het bosareaal toegenomen. In de tussentijd is blijkbaar veel bijgeplant want in 2013 is er 376.000 ha geschat bosareaal. Maar dat daalt dus weer, maar is altijd nog meer dan in 1990. De toename stagneert, dat is zorgelijk, maar het bosareaal is niet afgenomen! En ga je verder terug dan zie je dat rond 1900 1% van ons land bos genoemd kon worden en dat dat nu meer dan 10% is. Gigantische toename dus. En hoe verder je teruggaat hoe meer die cijfers heen en weer schieten. Er zijn tijden geweest dat het grootste deel van het land bosrijk was, er zijn periodes geweest dat echt tot de laatste boom gekapt is, tijdens de massale uitbreiding van de steden en de bouw van schepen…alles was van hout. En brandde af en met had nog meer hout nodig. In de hongerwinter is veel bos in het westen volledig gekapt, en in de jaren daarna met behulp van het Marshallplan opnieuw ingeplant en gezaaid. Hier het artikel uit het rapport uitgelicht: >>>>>>

Het bosoppervlak in Nederland nam van ongeveer 362 duizend ha in 1990 toe naar bijna 376 duizend ha in 2013 (tabel 1).

In 2017 was het areaal echter nog maar 365 duizend ha, een afname van 10.850 ha ten opzichte van 2013, ruim 2.700 ha per jaar. Deze netto afname bestaat uit enerzijds een bruto afname van het bestaande bosareaal met ruim 20 duizend ha (5.000 ha per jaar) en daarnaast een bruto toename van ruim 9 duizend ha (2.250 ha per jaar) nieuw aangeplant bos (tabel 2).Naar aanleiding van deze opvallende afname in bosoppervlakte hebben we een groot aantal ontboste gebieden gecontroleerd met behulp van luchtfoto’s. Voor de afname is een aantal verklaringen te geven (tabel 3). Sinds een jaar of tien worden bossen omgevormd om meer ruimte voor andere natuur te maken, zoals heidecorridors en zandverstuivingen.

Op bijna 7.800 ha (38 procent) is het nieuwe landgebruik heide, natuur grasland, moeras of water. Op luchtfoto’s is te zien dat in deze gebieden de omvorming vaak al voor 2013 is ingezet, maar dat de topografische kaarten pas in 2017 geactualiseerd zijn. Een ander opvallend fenomeen is het verdwijnen van grote percelen bos in vooral Drenthe en Groningen. In het meerjarenplan bosbouw van het ministerie van Landbouw en Visserij uit 1986 stond een subsidie regeling voor het planten van tijdelijk bos met snelgroeiende soorten om aan de indertijd verwachtte tekorten voor hout te voldoen. Veel van deze tijdelijke bossen worden nu geoogst en daarna weer in gebruik genomen als landbouwgrond. Dat kan zonder compensatieverplichting omdat doorgaans voor het tijdelijk bos een vrijstelling van de herplantplicht is verkregen. Op bijna 2.300 ha (11 procent) lijkt dit aan de orde.<<<<<

Verbod op biodiversiteit!

Terwijl iedereen ach en wee roept over het verdwijnen van bijen, vlinders, vogels en andere dieren en dat we geen bloemen meer in de weides zien, de boeren hun gras doodspuiten om mais te telen, de weidebloemen verbannen om meer inkomen te genereren (dat is niet de schuld van de boeren…die willen ook een inkomen, maar de maatschappij “bepaalt” dat ze er geen rendabele prijs voor kunnen krijgen) De tuincentra tuinplanten verkopen die vol gif zitten zodat de laatste bijen en vlinders er dood vanaf vallen (ze weigeren om biologisch geteelde planten en bloemen te verkopen) gaan we de ecologen beschuldigen dat zij de oorzaak zijn van de vermeende achteruitgang van onze bossen.

Verbod op biodiversiteit.
Dood aan de bijen en vlinders en vogels!
Dat willen de productiebos beschermers…

Het is niet ondanks de natuurbescherming dat we nog bos en andere natuur hebben, maar dankzij! En de organisaties, overheden en particuliere eigenaren zorgen nog steeds goed voor de bossen en natuurgebieden!
Door zo in te hakken op het vermeende bossen kappen pleit je voor de achteruitgang van bijen, vlinders, vogels en andere dieren! Dat moet je maar durven in deze tijd. Door te pleiten voor het laten verbossen van open velden pleit je voor de teloorgang van de biodiversiteit in ons land. Naast de boeren-standorganisaties die eisen dat bermen doodgemaaid moeten worden, (LTO) of de politiek (CDA verkiezingsleus: “alleen schaalvergroting kan de landbouw redden” en “wij voeden de wereld”) die weigert een verbod op dodelijke bestrijdingsmiddelen in te voeren, komt er dus een trap in de rug van de organisaties die juist wel oog voor natuur en gezond leefmilieu hebben.

Wat is dan wel de bedreiging?

Want onze bossen worden echt wel bedreigd.

Biomassacentrales.
Deze uitermate vervuilende wijze van energieopwekking gaat onze bossen kosten. Utrecht wil al de brandstof halen uit een cirkel rond de centrale. Zeggen ze… Dus dat wordt het einde van de Utrechtse heuvelrug. Opgestookt voor de stadsverwarming van de stad.

Windmolens.
Die verdragen geen bossen en zijn dodelijk voor insecten, vogels en vleermuizen. Daar is veel onderzoek naar gedaan. In Noord Holland zijn plannen om een deel van een bos te kappen om windmolens neer te kunnen zetten.

Zonneparken op land en op bebouwing.
Zonnepanelen verdragen ook geen bomen in de buurt. Weidegrond gaat teloor voor het grootste deel van de planten en dieren, wat ze ook zeggen dat het natuurinclusief is. Wel beter dan doodspuiten en mesten, maar toch niet goed voor de biodiversiteit. Op gebouwen zijn ze een ramp voor omstaande bomen want die zorgen voor een paar euro minder opbrengst per maand dus weg er mee. Weg windsingels en houtwallen bij boerenschuren, weg solitaire bomen in de stedelijke omgeving.

PAS regeling
De programmatische aanpak stikstof is een regelrechte bedreiging voor de biodiversiteit. Bedoeld om de enorme stikstofbelasting van onze natuurgebieden door de landbouw te compenseren is het verworden tot een instrument waardoor agrarische bedrijven in de buurt van Natura 2000 gebieden toch kunnen uitbreiden, toch meer stikstof de lucht in mogen jagen en intussen zitten de beheerders met het probleem dat zij dankzij die regeling de biodiversiteit in die gebieden moeten opkrikken. Dat lukt totaal niet met behulp van bos wat in ons land beduidend armer aan biodiversiteit is dan bijvoorbeeld heischraal grasland, grijze duinen en witte duinen, natte heide en droge heide. Wat gaan de eigenaren nu doen? Versneld deze oorspronkelijke vegetatietypes terug proberen te krijgen door bosopslag versneld te rooien en kortlevende productiebossen al dan niet voortijdig in eindkap te brengen in de hoop dat de biodiversiteit weer toeneemt en ze geen problemen krijgen om aan de EU regels voor Natura 2000 gebieden te voldoen.

Verschillende ecologen en natuurbeheerders hebben me op dit sluipende probleem gewezen. De PAS regeling is enkel in het voordeel van bedrijven die vast zaten in de buurt van N2000 gebieden. De natuur wint er weinig tot niets mee evenals de biodiversiteit en de duurzame opslag van CO2 in staand hout.
Inmiddels is de PAS regeling afgeschoten (zomer 2019) waardoor er geen plicht tot omvorming meer geldt als “oplossing” voor het stikstofprobleem.

Maar er zou toch extra bos aangeplant worden?

Jaha… in 2017 zouden de eerste bossen van duizenden hectares aangeplant moeten zijn volgens een convenant van de overheden, grondeigenaren en de houtsector. Waar? Nergens tot nu toe! Zie hier het Houtconvenant

Laten we dit nou eens gaan uitvoeren maar er liggen partijen dwars. Ja, goud van oud. Het brengt te weinig op dus dan beginnen we er niet aan. Als er evenveel subsidie voor gegeven wordt als waar de zeer vervuilende, reguliere landbouw mee in leven gehouden wordt, dan kan half Nederland volgezet worden met bos. Liever niet voor de  schadelijke vervangers van gas en kolencentrales (die minder vervuilen per energie eenheid) maar wel voor de leefbaarheid van ons land. Meer bos is ook een koeler micro klimaat. En dan kunnen ook de kwetsbare open landschappen goed beheerd worden zonder een vermeende  “aanslag” op de bossen te plegen.

Is de agrarische wereld de schuldige?

Nee. Je kunt boeren niet verwijten dat ze hun bedrijf willen uitvoeren. WEL kun je de politiek verwijten dat de boeren te weinig geld voor hun producten krijgen. Dat lost men op door gemeenschapsgeld in deze industrie te pompen. Ja, vegetariërs en veganisten betalen met miljarden mee aan de vleesindustrie!
Er zijn aardig wat agrariërs die omschakelen naar gifloze landbouw of minstens natuurinclusieve landbouw. Vaak heel stilletjes. Laten die dat nou eens van de daken schreeuwen! En laat de politiek er nou eens voor kiezen deze boeren te subsidiëren. Maar nee, DAT gebeurt niet door onze gifgroene vrienden in Den Haag en de provincies. Heel mondjesmaat, maar niet zo grof als de intensieve landbouw EN de energiesector.

Gevaar voor de biodiversiteit?

Ja, de huidige hetze tegen ecologen en natuureigenaren kent verliezers. De natuur, de bijen, de vlinders, de vogels, de vleermuizen, de bedreigde plantenwereld. Lachende derden zijn de natuurvernietigers zoals Bayer, de internationale zaadhandel die zaden met ingebouwde insecticiden leveren waar alles dood aan gaat, de voedingsmiddelen industrie, die omzet wil draaien voor de graaiende aandeelhouders en topmensen, de banken die daar geld in steken en obscure groenhatende politieke partijen die alles over hebben voor de industrie en zorg voor de aarde een “linkse hobby” noemen (terwijl het uiteraard een rechtse hobby is… behoud van natuur en natuurwaarden is conservatief gedrag pur sang en vrijwel in iedere religie verankerd… hoe ver staat men af van de werkelijkheid…)

Natturmonumenten stopt tijdelijk met kappen. Geweldig verhaal van Alje Zandt en Arjan Postma!

Bos in Nederland en België kijk ook bij “Oppervlak”

Professionele bosbouw

Bos+ België

Dodelijk zaad voor bijen en andere dieren. Ingebouwd gif! en ze zijn blij….

Het WUR onderzoek Wanneer je dit goed leest zie je een heel ander verhaal dan bijvoorbeeld het tv programma van KRO-De Monitor vertelt. Terwijl ik dat rapport met een journalist van De Monitor besproken heb en hij toegaf dat er geen conclusie getrokken kon worden… maar dat bekt niet lekker dus toch het fake nieuws breed gebracht dat er bosareaal verdwijnt.

PRIMA UITLEG van landschap Overijssel waarom ze bomen kappen

Bomenkap melden

Wilde weelde zadendag in de Hortus Amsterdam op 19 september 2018

Op een fantastische plek een fantastische themadag georganiseerd door de Vakgroep Wilde Weelde. Een samenwerkingsverband van ecologisch werkende hoveniers, kwekers van planten, bomen en zaden, ontwerpers en daar aan gelieerde bedrijven zoals leveranciers van banken en heggen en ecologisch adviseurs.

 

Reinout Havinga, in dienst van de Hortus legde uit hoe botanische tuinen onderling contacten onderhouden via zaadlijsten. Iedere hortus heeft een collectie en wint daar zaden van die gratis of bijna gratis aan collega tuinen, overal ter wereld, worden gegeven in ruil voor andere zaden.
Toevallig kende ik dat systeem al van het Pinetum Blijdenstein in Hilversum, ook ooit onderdeel van de Hortus, maar het was toch heel verhelderend hoe dat in zijn werk gaat. Gewoon zadenlijsten opsturen en dan uitzoeken wat je denkt te kunnen gebruiken, maar dus ook zaden beschikbaar stellen en verzenden. Uiteraard ook online, maar toch nog veel met papieren lijsten.
Feitelijk heeft iedere Hortus dus een soort zadenbank, die weliswaar niet altijd onder 100% goede bewaaromstandigheden bewaard worden zoals we even later konden ontdekken op de plek waar ze lagen. Maar het is een werkcollectie en niet een collectie voor de eeuwigheid natuurlijk.

 

De zaden die verkregen worden, worden gezaaid en in principe wordt van iedere soort in ieder geval twee exemplaren behouden, waar weer zaad van gewonnen wordt. Dat impliceert dat de genetische variatie, die in plantenzwermen voorkomen verloren gaat. Hoe minder exemplaren, hoe minder kans dat je alle eigenschappen mee krijgt. Als voorbeeld, waar we allemaal mee te maken hebben is dat wanneer we zaaien, vaak de snelst opkomende exemplaren gebruiken voor vermeerdering en de langzaam kiemende al op de composthoop hebben gegooid. Terwijl die misschien wel veel beter aangepast waren aan de omstandigheden op een bepaalde plek. Dit verhaal werd ook verteld door Jojanneke Bijkerk van de Cruydt-Hoeck.
Rob Leopold vertelde mij al in de jaren ’80 dat wilde planten soms heel moeilijk kiemen. Hij had de gevleugelde opmerking “wanneer de zaden na 5 jaar niet opgekomen zijn is het mislukt”….

Toch wel iets om rekening mee te houden dus. Ik heb het dit voorjaar ook gemerkt. Nou is het voorjaar niet de meest optimale tijd om te zaaien, maar het kon niet anders. Dan komt niet alles op, of maar een deel. Gewoon laten staan. Nat voorjaar, droge zomer… en opeens komen er weer tientallen zaailingen op de afgelopen weken. Had ik de zaaibakken leeggeschud na de droogte…. Sommige bakken zien weer groen zelfs.

De genetische verarming die ontstaat wanneer je van één plek blijft zaadwinnen, wat natuurlijk op zadenkwekerijen evident is, wordt door sommige wetenschappers gezien als een probleem, maar ik sprak later ook iemand die daar kanttekeningen bij plaatst. Ook in geïsoleerde populaties treden nieuwe variaties op. Dat lijkt dan op bijvoorbeeld paardenbloemen en havikskruiden die niet bestoven kunnen worden maar zichzelf “bevruchten” (dat heet anders, maar voor het idee) Kruisbestuiving treedt niet op en iedere ‘kloon” is dus een eiland en toch ontstaan er nieuwe varianten. Zo kun je geisoleerde plantenzwermen in natuurgebieden of kwekerijen of tuinen wellicht ook zien. En zo is het natuurlijk in de loop van de miljoenen jaren ook gegaan. Misschien is de angst voor genetische verarming helemaal niet zo nodig, maar dat is een persoonlijke mening…

Jojanneke vertelde ook over het levend Archief, het initiatief om vrijwel uitgestorven wilde planten voor ons land te behouden middels speciale “tuinen” waar door specialisten geprobeerd gaat worden die soorten in stand te houden. Een soort verpleeghuizen voor soorten dus. En dan van uitgangsmateriaal uit ons land. Extreem zeldzame planten blijken in het nabije buitenland vaak helemaal niet zo zeldzaam, maar toch wordt daar niet naar uitgeweken omdat we de autochtone genetische variatie toch zo veel mogelijk willen behouden. Misschien niet zo zinvol, maar misschien ook juist wel. Aan de andere kant (mijn idee) zijn de soorten hier niet voor niets zo zeldzaam geworden. Dat zou zo maar kunnen liggen aan te weinig aanpassingsvermogen wat wellicht door inbreng van buitenlands materiaal verbetert kan worden. Maar dat blijft een discussiepunt en ik ken mensen die me om deze gedachten graag de oren willen wassen…

Ook Jasper Helmantel hield een mooi verhaal hoe het toegaat op de kwekerij en vertelde van zijn werkexcursie naar Duitsland en Zwitserland waar men al veel verder is met grootschalige kweek van wilde plantenzaden. Boeiend om te zien en te horen hoe inventief men bestaande machines aanpast om de zaden te kunnen oogsten en te schonen.

Arjan Vernhout vertelde over zijn Stichting NL Bloeit! ( http://www.nlbloeit.nl/ ) Een boeiend en inspirerend verhaal over wat de stichting al bereikt heeft en mee bezig is. En vooral ook (voor mij) de band die ze hebben met BronnenBomen, die zeker de oudere Wilde Weelde leden nog wel kennen in de persoon van Henny Ketelaar, de schoonvader van Arjan. In november kunt hun boek “Planten van hier” uit bij de KNNV. Een boek dat iedere WildeWeelder heel erg zal aanspreken (denk ik). https://www.knnvuitgeverij.nl/NL/webwinkel/binnenkort/0/173864

Tussendoor konden de deelnemers aan een zadenquiz deelnemen die echt niet makkelijk was en rondleidingen door de hortus waren mooie onderdelen van een geslaagde dag!

 

Martin Stevens

Wolverlei Tekst, Beeld en wilde planten

 

Op dit moment worden er steeds meer initiatieven gestart voor het behoud van restpopulaties bestuivers en voor het opnieuw creëren van plekken voor plant en dier. Heel erg goed en hoopgevend!

Soms is dat wat eenzijdig op soorten of soortgroepen gericht. Vogels hebben de steun van vogelbescherming, honingbijen zijn de voorkeur van veel imkerclubs, de overheid denkt vooral aan alles wat zoemt, de partij van de dieren legt de focus toch vooral op gehouden dieren of wat daar op lijkt, de faunabescherming is mordicus tegen het voor het plezier doden van dieren onder het mom van natuurbescherming en de jagersclubs denken door de ene helft van de fauna uit te moorden de andere helft te kunnen beschermen.

Wel apart eigenlijk is het dat er zo slecht gekeken wordt naar de PLANTEN…

Zonder planten heb je ook geen dieren en omgekeerd. Maar de dieren zijn aaibaar en planten zijn onkruid op een paar na. Die paar noemen we dan tuinplanten en die laten we het liefst kweken.

Niets op tegen, maar mensen zijn verzamelaars en al eeuwen verzamelen we planten en brengen die naar andere delen van de wereld. En wat je van ver haalt is lekker…

Er zijn duizenden boeken geschreven over dit fenomeen, want niet alleen lekker zijn ze ook nog eens mooi… ja, we verslepen natuurlijk wel alleen de mooie of de “nuttige” planten van hot naar her.

Die tuincultuur is natuurlijk best aardig en mooi maar de inheemse dieren hebben er weinig of niets mee op een aantal “alleseters” na dan.

Door alle aandacht en geleidelijke bewustwording ontstaan dus die enthousiaste groeperingen en initiatieven die een paar jaar geleden nog uitmonden in ver buiten de realiteit staande hypes zoals een “honingsnelweg” (HoneyHighway) die voorzag in het (opnieuw) inzaaien van wegbermen en spoorbermen enkel en alleen om honingbijen te “redden”. Niet dat dat nodig was, maar je krijgt al gauw het idee als leek dat wanneer men over de achteruitgang van bijen spreekt het gaat over honingbijen… Gelukkig zijn de bermbeheerders steeds meer er van overtuigd dat het zeer beperkt vernielen van bermen ten faveure van een enkele, gehouden soort, niet het meest effectieve is om de biodiversiteit te behouden of zelfs maar te vergroten.

Wilde planten zijn veel belangrijker en een goed bermbeheer, dat al gepromoot en uitgevoerd wordt sinds de eind jaren zeventig op initiatief van Prof dr Piet Zonderwijk en zijn studenten en vakgroep, zorgt voor echte zinnige overlevingsplekken voor inheemse dieren. Uitbreiden van dat goede bermbeheer is de meest effectieve methode met hier en daar inzaai van direct in de omgeving thuishorende planten bij grote ingrepen in de bermen, geoogst het liefst binnen 800 meter van die berm.

Zo ook in tuinen. Zeer goede initiatieven zoals de geveltuinen uit de jaren ’80 (Amsterdam, Zutphen) en nu ook weer terug, Operatie Steenbreek, Bijenlinten, Vlinderidylles en Nederland Zoemt (zou het niet handig zijn om wat meer samen te werken?) maken mensen bewust van hun wilde leefomgeving. Maar de bestuivers, de vogels en andere dieren hebben het meest aan herkenbare planten. Dus geen tulpen, vlijtig liesjes, afrikaantjes en andere buitenlandse soorten die door de meeste insecten niet herkend worden maar wilde planten of hun directe familieleden. Zoals hieronder het ruig klokje. Een wilde maar uiterst zeldzame plant voor ons land. Samen met andere inheemse klokjes en ook de nauw verwante klokjes uit Midden- en Zuid-Europa die als tuinplanten worden gekweekt zijn ze van cruciaal belang voor de grote klokjesbij die te zien is op de foto.

En dan uiteraard zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen gekweekt vormen ze prachtige geveltuinen en opgebroken steentuinen. Het is maar een voorbeeld… er zijn nog honderden andere soorten die echt een boost kunnen geven aan de biodiversiteit en die prima tuinplanten zijn, maar dan moeten ze dus wel gekweekt gaan worden. De handel is nu nog vergeven van gifplanten die best leuk staan in de tuin, maar waar je toch zo langzamerhand wel heel grote vraagtekens bij moet zetten. Biologisch moet de regel worden, niet een uitzonderingshoekje bij de tuincentra. En ja, er zijn biologische kwekers, maar nog veel te weing, zodat de steenbrekers en de geveltuiniers en de bijenlinters nog steeds vervallen in regulier gekweekt materiaal, dat soms zelfs behandeld is met neonics om die vervelende insecten toch maar ver te houden…

Ik adviseer daar graag over…
Neem vrijblijvend contact op voor een orienteringsgesprek, advies, inleiding voor bewoners, monitoring van projecten in uitvoering, advies over het (gaan) kweken van wilde en nauw verwante soorten (in samenwerking met biologische zaadtelers en biologische kwekerijen aangesloten bij Wilde Weelde en landelijke organisaties op het gebied van biodiversiteit) voor projecten zoals Operatie Steenbreek, Geveltuinen en dergelijke.

 

Wild plukken doen we allemaal.

Iedereen plukt wel eens braam, of een bloemetje of een mooi blaadje. Een steentje, een schelp op het strand, een pluk mos voor het kerststukje.

Maar mag dat?

Nee. Alleen op eigen terrein mag je plukken en rapen en graven (niet te diep!) en alles wat je daar vind is in principe van jou, mag je gebruiken, opeten en verkopen.
Alles daarbuiten is van iemand anders en daar is zelfs een wetsartikel aan gewijd. Al heel lang geleden en dat is te zien aan de schrijfwijze:

Artikel 314 (Wetboek van strafrecht)

1

Dat is dus duidelijk, het mag niet. Ondanks dat niet alles genoemd is kan een rechter aan deze tekst alles hangen wat jij buiten je grond of ander eigendom meeneemt.

Vooral ook omdat alle grond wel van iemand of een instantie is. Niet dat iedere instantie meteen een hoop heisa maakt als je wat meeneemt, maar toch moet je oppassen. Wil je echt veel gaan plukken of rapen, zorg dan dat je weet dat dat daar mag, vraag toestemming of vraag een vergunning.
Zeker wanneer je excursies of workshops gaat aanbieden dan kunnen terrein-eigenaren nog wel eens vervelend uit de hoek komen wanneer ze niet op de hoogte zijn.

Soms staat het duidelijk aangegeven zoals hier bijvoorbeeld, soms staat er helemaal niets en soms zijn er nog bordjes te vinden, van die supernegatieve waar je niets mag. Dat is nog uit de tijd dat er een bosbijdrageregeling was. De overheid gaf subsidie aan particuliere boseigenaren, maar dan moest het publiek er wel mogen wandelen. Dat publiek moest zich wel aan regels houden en daar was een standaardbord voor ontworpen. Het “opengesteld” bord. Nog steeds zie je ze hier en daar.

Een aantal natuurbeschermingsorganisaties zoals Staatsbosbeheer, hebben een soort stelregel dat je voor eigen gebruik wel mag plukken, maar dat hangt tochook heel erg af van de toezichthouders of wat er in het verleden gebeurd/geplukt is.

Op de ‘s-Gravelandse Buitenplaatsen werden regelmatig mensen aangehouden die met grote zakken eekhoorntjesbrood liepen. Duidelijk voor de handel.
Van die “chefs” van dure restaurants die publiekelijk oreren dat ze zelf het bos in gaan… Dat doen ze echt niet. Ze kopen ze van dit soort plukkers in of halen ze gewoon bij de horeca handel… die ze kopen in het buitenland.

Wanneer dat in jouw gebied gebeurt, word je als terrein eigenaar natuurlijk wel een beetje knorrig als je weer plukkers tegenkomt.

Tegenstanders en voorstanders…

Buiten de wettelijke status van eetbare zaken in “de natuur” zijn er natuurlijk ook nog veel mensen die volslagen tegen het plukken zijn. Ook boswachters of “natuurkenners” laten zich ook nogal vaak uit in termen dat het “voor de vogels” is bedoeld. Of zoiets.
De natuur is een leefgemeenschap van planten en dieren. Eten en gegeten worden. Dat klopt. Maar de mens is ook onderdeel van de natuur. Die eet ook uit de natuur en de natuur eet ons ook weer. Alleen.. we zijn dat een beetje vergeten.

Vogels en andere dieren doen dat nog steeds zoals ze niet beter weten. Die eten de bessen, de blaadjes, de beestjes uit de natuur, hun “supermarkt”.  De natuur produceert zo ontzettend veel (stapel)voedsel dat er altijd veel meer is dan “nodig”.  Dat zie je ook aan de bramen, de duindoorns, de paddenstoelen, noem maar op. Al deze eetbare waar wordt ook door andere organismen gegeten die wij als mens niet zo snel lijken te herkennen. Wij denken dat ze verrotten of “gewoon” doodgaan. Maar ook dat is natuurlijk gebruik door de natuur. Duindoornbessen “fermenteren” (dat is een vorm van rotten) en bevatten dan zelfs alcohol, bramen beschimmelen, paddenstoelen beschimmelen ook of slakken vreten ze op.

En ook de mens past in deze cyclus. Wij aten ook bessen, wij aten ook paddenstoelen.. Het idee dat de mens al deze zaken definitief zou kunnen wegkapen voor de wilde dieren is onzin. Dat “natuurkenners” dit argument gebruiken geeft te kennen hoe ver we tegenwoordig van de natuur afstaan. We snappen er helemaal geen snars meer van en verzinnen dan maar iets om toch gelijk te kunnen krijgen.

Maar mensen beschadigen de natuur met het plukken.. is een argument.  Ja, klopt, en daar is die natuur maar wat “blij mee. Roosachtigen, zoals bramen, vermeerderen zich onder meer door takbreuk. Ze komen veel voor in overstromingsgebieden van rivieren en worden regelmatig uit elkaar gerukt door het water. Ieder takdeeltje dat weer vastë voet aan de grond krijgt loopt weer uit. Ook grote grazers, zoals koeien, paarden en herten, die zo nodig bij de bessen of de achterliggende bomen willen komen halen de struiken uit elkaar. Snoei dus. Een bekend gezegde uit de tuinwereld:  “Snoeien doet groeien”.  Maar ja, dat is niet de wereld van de “natuurkenner”.

De voorstanders.

Die hebben soms rare argumenten…
Alles uit de natuur is puur en gezond, bevat waardevolle stoffen… of minstens veel gezonder dan wat de mens koopt in de winkels.
Dat laatste is maar heel beperkt waar.
Ja, in de agrarische wereld wordt heel veel gif gebruikt. Ja de voedingsindustrie gooit heel veel rare dingen door ons voedsel. En ja, dat staat onder strenge controle. Althans, daar moet je van uit gaan. Het zou nog beter kunnen, dat klopt, maar wanneer je biologisch eet dan kun je er van uit gaan dat er weinig schadelijke stoffen in het eten zit.

En dan wildpluk…

Daar is GEEN controle op schadelijke stoffen. Uit de grond (vervuilde grond) en uit de lucht of via het water. De agrarische wereld spuit erg veel en dat verwaait, lost op in het grondwater of vloeit af naar het oppervlaktewater, industrieën braken nog steeds ongekend veel schadelijke stoffen uit (zie het GenX procedé), auto’s, scheepvaart, luchtvaart en ander vervoer produceert een baaierd aan schadelijke stoffen en kernproeven en -ongelukken hebben een deken van radioactief materiaal over de wereld gelegd. Nog steeds is Cesium uit Tsjernobyl aan te tonen in kastanjeboleten, zoveel dat ze in Zuid Duitsland nog steeds niet gegeten mogen worden. Ook struikheide slaat Cesium op en heidehoning is lang verboden geweest. Maar ook andere zware metalen werden en worden nog steeds over ons uitgestort of zitten in de grond in onnatuurlijk hoge concentraties.
Het winkelvoedsel wordt daarop gecontroleerd… het wilde voedsel bijna nooit. (Op honing en paddenstoelen na)
Wildpluklocaties zoals plantsoenen, zijn vaak opgehoogd met licht tot matig vervuilde grond uit grachten en vijvers, wegkanten zijn vervuild met alles wat uit en van auto’s komt, spoorbermen zijn erkende giflocaties vooral van koper, andere metalen, asbest van de remmen en ook verbrandingsresten van wat ooit er langs denderde aan stoomlocs en dieseltreinen, plus lekkende goederen, en wc’s van personentreinen.

Randen van akkers en weilanden zijn vergeven van de pesticiden en schadelijke stoffen uit dierlijke mest (waaronder hormonen), en nog erger: kunstmest.

Plekken waar huizen en fabrieken afgebroken zijn in de stedelijke omgeving.. veel gemeentes leggen hier al een verbod op voor het telen van eetbare gewassen… (Leiden bijvoorbeeld) omdat er veel schadelijke stoffen in de bodem zitten waaronder lood, afkomstig van loden regenwaterafvoer en loodhoudende verf.  Wildplukken op die locaties? Mjammie…

In Rotterdam heeft men de Kralingse plas geschoond. Er was daar een enorme loodvervuiling van een oude industrie aan de rand. De bagger ligt in het bos… en op een oud spooremplacement in die gemeente teelt men groente voor de voedselbank…

En hebben we het al over honden gehad? En wat die allemaal te eten krijgen en achterlaten in berm en plantsoen?

Wil je gezond eten en zelf plukken ga dan moestuinieren of sluit je aan bij een zelfoogstproject. Verbouw je eigen eten, laat de bodem analyseren, gebruik geen gif en rare stoffen en hoop dat je niet vanuit de lucht benadeeld wordt.

Wildplukken? In onze over-geïndustrialiseerde omgeving en het enorme pesticiden- en (kunst)mestgebruik door de reguliere landbouw is dat in veel gevallen een tamelijk ongezonde bezigheid helaas. En dan schijnt Nederland nog het minste gebruik van pesticiden te hebben in Europa… Let dus extra goed op in het buitenland wanneer je daar iets snaait.